گزینش مهم ترین صفات مؤثر بر عملکرد آفتابگردان در دو شرایط آبیاری نرمال و تنش در منطقه بیرجند

به منظور بررسی عملکرد و اجزای آن و تعیین مهم ترین صفات مؤثر بر عملکرد، هفت ژنوتیپ آفتابگردان تحت دو شرایط آبیاری نرمال و تنش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی هرکدام با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بیرجند در سال زراعی 90-1389 کشت شدند. تیمارهای آزمایش عبارت از دو سطح نرمال و تنش بودند. صفات مورداندازه گیری عبارت از عملکرد دانه، وزن هزار دانه، تعداد دانه در طبق، قطر طبق، ارتفاع بوته، طول و عرض برگ، تعداد برگ، قطر بالا و پایین ساقه، طول دمبرگ، فاصله طبق تا زمین و فاصله بلندترین نقطه ساقه از زمین بودند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس ساده نشان داد که صفات فاصله طبق تا زمین، قطر پایین ساقه، تعداد برگ، ارتفاع بوته، وزن هزار دانه و عملکرد دانه در هردو شرایط اختلاف معنی داری را در بین ارقام موردمطالعه داشتند. تجزیه واریانس مرکب نشان داد که ژنوتیپ هایموردنظر ازلحاظ کلیه صفات به استثنای طول برگ تفاوت معنی داری را باهم در هر دو محیط دارند و اثرات تنش بر روی صفات عملکرد، وزن هزار دانه و قطر طبق معنی داراست.در شرایط نرمال همبستگی عملکرد با صفات تعداد دانه در طبق، فاصله بالاترین نقطه ساقه از زمین، طول و عرض برگ، طول دمبرگ، قطر بالا و پایین ساقه، وزن هزار دانه و قطر طبق و در شرایط تنش همبستگی عملکرد تنها با تعداد دانه در طبق معنی دار شد. نتایج رگرسیون چندگانه نشان داد که تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه، قطر طبق و طول دمبرگ تأثیرگذارترین صفات بر عملکرد در دو شرایط هستند. تجزیه علیت تعداد دانه در طبق را مؤثرترین صفت در عملکرد دانه نشان داد. تجزیه به عامل­ها باعث شناسایی 3 عامل (توجیه 79/37 درصد از تغییرات کل داده ­ها) در شرایط نرمال و 5 عامل(توجیه 86/88 درصد از تغییرات کل داده­ها) در شرایط تنش گردید. تجزیه خوشه ای ارقام را به ترتیب در دو و سه دسته در شرایط نرمال و تنش دسته تقسیم بندی نمود.